Zawartość

FAQ

1

Co to jest norma?

Norma jest dokumentem normatywnym stosowanym na zasadzie dobrowolności, powszechnie dostępnym i zaakceptowanym przez uznaną jednostkę normalizacyjną.

Norma ustala zasady, wytyczne lub charakterystyki dotyczące różnej działalności i jej wyników; jest zatwierdzana na zasadzie konsensu, przeznaczona do powszechnego i wielokrotnego stosowania, zaakceptowana przez wszystkie zainteresowane strony jako korzyść dla wszystkich i wprowadza kodeks dobrej praktyki i zasady racjonalnego postępowania przy aktualnym poziomie techniki.

Postanowienia normy powinny:

  • być oparte na podstawach naukowych oraz danych sprawdzonych pod względem słuszności technicznej, ekonomicznej i użytkowej;
  • uwzględniać aktualny stan wiedzy oraz poziom techniki osiągnięty lub możliwy do osiągnięcia w najbliższym czasie;
  • być możliwe do realizacji oraz absolutnie sprawdzalne.

2

Jak opracowuje się normę?

Na proces opracowania normy składają się:

  • ocena i przyjęcie propozycji tematu opisanego w karcie nowego tematu,
  • opracowanie projektu normy,
  • ankieta adresowana i powszechna,
  • rozpatrzenie uwag i uzgodnienie normy,
  • zatwierdzenie normy,
  • publikacja normy.

3

Co jest celem normy?

Celem normy jest ułatwienie realizacji zadań wynikających z potrzeb społecznych i gospodarczych, poprzez tworzenie wzorcowych rozwiązań w zakresie:

  • bezpieczeństwa ludzi, środowiska i mienia,
  • likwidowania barier w handlu,
  • utrwalania osiągnięć techniki,
  • upowszechniania postępu technicznego,
  • zwiększenia efektywności w gospodarce,
  • tworzenia podstawy do rozstrzygania sporów między dostawcą a odbiorcą,
  • tworzenia podstawy odniesienia przy zawieraniu umów cywilno-prawnych.

4

Co to jest polski dokument normalizacyjny?

Polskim Dokumentem Normalizacyjnym jest dokument normalizacyjny, którego numer referencyjny zaczyna się od symbolu PKN.

 
Dowiedz się więcej

Do roku 2002 Polski Komitet Normalizacyjny zgodnie z ustawą o normalizacji mógł opracowywać wyłącznie Polskie Normy. Nowelizacja ustawy w 2002 r. wprowadziła możliwość opracowywania przez PKN także innych dokumentów normalizacyjnych.

Każda organizacja normalizacyjna opracowuje dokumenty normalizacyjne o randze niższej niż norma, uzgadnia je wyłącznie w organach roboczych i wydaje w formie publikacji oznaczanej w numerze symbolem swojej organizacji – (PKN, CEN, ISO itp.). Możliwość, jaką dała nowelizacja ustawy o normalizacji w 2002 r., została wykorzystana i wprowadzono nowy rodzaj dokumentu funkcjonującego w PKN, tzw. Polski Dokument Normalizacyjny (PDN), którego numer zaczyna się od symbolu PKN.

Polski Dokument Normalizacyjny może być wprowadzeniem europejskich lub międzynarodowych dokumentów normalizacyjnych innych niż norma oraz dokumentów normalizacyjnych państw UE i NATO. Może być także opracowaniem krajowym (tzw. Polski Dokument Normalizacyjny własny).

Najczęściej występujące dokumenty normalizacyjne:

TS (Specyfikacja Techniczna) – dokument normatywny, opracowywany w celu przedstawienia informacji o cechach przedmiotu dokumentu, istotnych dla rozwoju rynku, podania użytkownikom wytycznych w zakresie właściwości lub metod badań, wprowadzenia eksperymentalnych właściwości lub technologii, opublikowania wyników prac nad projektem normy w przypadku niedostatecznego poparcia projektu w głosowaniu.

TR (Raport Techniczny) – dokument informacyjny, opracowywany w celu przekazania informacji z zakresu różniącego sięod publikowanego zwykle jako norma.

CWA (Porozumienie Warsztatowe) – dokument zawierający uzgodnienia techniczne, powstały w wyniku porozumienia stron biorących udział w warsztatach, ale nie w ramach TC.

Guide (Przewodnik) – dokument informacyjny, stanowiący zbiór zasad, metod i wytycznych.

PAS (specyfikacja Powszechnie Dostępna) – dokument publikowany w odpowiedzi na pilne zapotrzebowanie rynku.

5

Jaką metodą Normy Europejskie są wprowadzane do zbioru Polskich Norm?

Normy Europejskie są wprowadzane do zbioru PN metodą uznania przez PKN Normy Europejskiej za Polską Normę i publikowane w oryginalnej wersji językowej z dołączonymi stronicami krajowymi, zawierającymi: stronicę tytułową PN, przedmowę krajową i załączniki krajowe.

Polską wersję językową PN-EN opracowuje się po zgłoszeniu takiej potrzeby przez zainteresowane środowiska w formie Karty propozycji TN (ze wskazaniem źródeł finansowania) i przyjęciu propozycji przez KT.

6

Na podstawie jakich dokumentów opracowuje się Polskie Normy?

Polskie Normy są opracowywane na podstawie procedur R2. opisanych w systemie zarządzania jakością PKN.

7

Co to jest powołanie datowane i niedatowane?

Datowane powołanie się na normę w dokumencie normatywnym (tj. przepisie, normie, kodeksie postępowania, specyfikacji technicznej) oznacza powołanie się na normę w taki sposób, że jest ona identyfikowana jej numerem referencyjnym, obejmującym wskazanie roku publikacji (w PN od stycznia 2013 r. - również miesiąca publikacji). W świetle tego powołania późniejsza nowelizacja normy powołanej oraz zmiany do tej normy nie mają zastosowania. Powołanie datowane stosuje się w szczególności w przypadku potrzeby odniesienia się do określonego rozdziału, tablicy lub rysunku, zawartych w konkretnej publikacji normy. Niedatowane powołanie się na normę w dokumencie normatywnym oznacza powołanie się na normy w taki sposób, że jest ona identyfikowana jej numerem, bez wskazania roku publikacji. W przypadku takiego powołania się na normę ma zastosowanie ostatnie wydanie powołanej normy (łącznie ze zmianami).

8

Czy można stosować normy wycofane?

Aktualnie w Polsce obowiązuje system normalizacji dobrowolnej. W tym systemie Polskie Normy mogą być wycofane z zastąpieniem przez nową wersję (edycję) tej samej normy lub przez inną normę(-y) albo – po utracie aktualności technicznej – bez zastąpienia, zgodnie z decyzją odpowiedniego Organu Technicznego PKN. Wszystkie normy, zarówno ze zbioru norm aktualnych, jak i wycofane, mogą być stosowane. Decyzję o zastosowaniu normy podejmuje na swoją odpowiedzialność producent/użytkownik.

Czytaj więcej na stronie: https://wiedza.pkn.pl/web/wiedza-normalizacyjna/stanowisko-pkn-w-sprawie-stosowania-pn-wycofanych

9

Jak często będzie aktualizowany Program prac normalizacyjnych PKN umieszczony na stronie internetowej PKN?

Program prac zamieszczony na stronie internetowej PKN jest zawsze aktualny. Każde wprowadzenie nowego tematu, wstrzymanie realizacji dotychczasowych tematów  bądź wprowadzanie jakiejkolwiek zmiany do Programu prac jest automatycznie aktualizowane. Pozwala na to bezpośrednie połączenie Programu prac z systemem informatycznym.

10

Dlaczego w programie prac jest tak mało tematów dotyczących opracowania polskich norm własnych?

Priorytetem PKN jest wprowadzanie do zbioru Polskich Norm (PN) Norm Europejskich (EN). Na ten cel jest przeznaczana zdecydowana większość środków finansowych. Opracowywanie norm własnych odbywa się przy czynnym udziale finansowym środowisk zainteresowanych powstaniem określonej normy (patrz Jak zamówić opracowanie norm). Włączenie takiego tematu do Programu prac powinno być poprzedzone opracowaniem Karty Nowego Tematu, a temat powinien być notyfikowany w CEN/CENELEC.

11

Co to jest zasada "standstill"?

Jest to okres zawieszenia prac nad tematem normalizacyjnym, który trwa od daty notyfikacji do daty zwolnienia.

W CEN to trzy miesiące dla projektu normy, nowelizacji normy lub zmiany do niej. W CENELEC – trzy miesiące dla nowego tematu i dwa miesiące dla nowelizacji lub zmiany. W tym czasie wstrzymane są prace normalizacyjne, a projekt jest sprawdzany, czy nie stanowi bariery technicznej i czy nie zagraża swobodnemu przepływowi towarów i usług w obszarze państw członkowskich UE. W tym czasie zainteresowani mogą podjąć następujące działania:

  • zgłosić uwagi;
  • zgłosić chęć udziału w pracach komitetu tech­nicznego w kraju bądź innej krajowej jednostce normalizacyjnej;
  • zaproponować opracowanie normy na poziomie europejskim zamiast krajowym.

 

12

Z ilu członków może składać się Komitet Techniczny/Komitet Zadaniowy/Podkomitet Techniczny i kto może być członkiem KT/KZ/PK?

Członkami KT/KZ/PK są podmioty działające i zarejestrowane na terenie RP, zainteresowane zakresem tematycznym danego Komitetu Technicznego/Komitetu Zadaniowego/Podkomitetu Technicznego.

Liczba członków(podmiotów) nie powinna być:

  • mniejsza niż 5 dla  KT;
  • mniejsza niż 3 dla KZ; 
  • mniejsza niż 3 dla PK.

W uzasadnionych przypadkach Prezes PKN może wyrazić zgodę na mniejszą niż 5 liczbę podmiotów w KT. Członkowie KT/PK (podmioty) są powoływani przez Prezesa PKN na czas nieokreślony a członkowie KZ na czas wykonywania zadań. Członkowie realizują zadania KT/KZ/PK poprzez swoich reprezentantów.  

W skład KT/KZ/PK, zgodnie z Ustawą z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji, wchodzą: specjaliści - reprezentanci podmiotów oraz  pracownik PKN.

W jednym KT/KZ/PK dana osoba może reprezentować tylko jednego członka.

13

Jak można zostać członkiem KT/KZ/PK?

Członkami Komitetu Technicznego (KT)/ Komitetu Zadaniowego (KZ)/ Podkomitetu Technicznego (PK) mogą zostać podmioty które:

  • spełniają wymagania z art. 23 ust. 2 Ustawy z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji;
  • działają i są zarejestrowane na terenie RP;
  • posiadają kompetencje w zakresie tematyki KT/KZ/PK, do którego chcą przystąpić.

Członkostwo w KT/KZ/PK jest dobrowolne i bezpłatne. Procedura ubiegania się o nie polega na przekazaniu do PKN wymaganych dokumentów.

Szczegółowe regulacje w zakresie powoływania członków KT/KZ/PK, w tym wykaz wymaganych dokumentów, dostępne są na stronie Jak zostać członkiem KT/KZ/PZ, a także w procedurze Z2-P3 Zasady powoływania i odwoływania Organów Technicznych PKN, ich członków oraz osób funkcyjnych. Podmiot zainteresowany członkostwem jest wspierany przez Wydział Administrowania Działalnością Normalizacyjną PKN (WAN).

14

Czy są dostępne Normy Europejskie i projekty Norm Europejskich? Gdzie można je nabyć?

Normy Europejskie i projekty Norm Europejskich są dostępne tylko i wyłącznie do prac normalizacyjnych, dla ekspertów współpracujących z komitetami technicznymi.

Normy Europejskie mogą stać się przedmiotem sprzedaży dopiero po ich krajowym wdrożeniu. W Polsce takie dokumenty są oznaczone symbolem "PN-EN", "PN-ETS", "PN-ETSI EN", "PN-HD", "PN-ENV" i "PN-CR". Można je kupić w Wydziale Sprzedaży.

Wdrożenia innych krajów są do nabycia za pośrednictwem Wydziału Sprzedaży

15

Czy są dostępne Normy Międzynarodowe ISO i IEC?

Tak.

Z treścią Norm Międzynarodowych ISO i IEC można zapoznać się w Czytelniach Norm w Warszawie, Łodzi i Katowicach. Można zakupić je również za pośrednictwem Wydziału Sprzedaży w Warszawie.

16

Co to jest ICS?

ICS, czyli Międzynarodowa Klasyfikacja Norm, stosowana jest do indeksowania norm, dokumentów normalizacyjnych oraz ich projektów. Na podstawie ICS szereguje się normy w katalogach międzynarodowych, europejskich i krajowych, w bazach danych, bibliotekach oraz w prenumeracie norm. ICS jest hierarchiczną klasyfikacją trzypoziomową. Składa się z 40 dziedzin działalności normalizacyjnej. Dziedziny podzielone są na grupy, oznaczone dwucyfrowym wyróżnikiem dziedziny, np. 01 Zagadnienia ogólne. Terminologia. Normalizacja. Dokumentacja i trzycyfrowym wyróżnikiem grupy, np. 01.040. Słownictwo. Grupa może być podzielona na podgrupy, np. 01.040.11 Technika medyczna (Słownictwo).

Normy powinny być klasyfikowane zgodnie z ich tematyką. Indeksujący powinien ustalić dla danego tematu odpowiednią dziedzinę, potem przypisać odpowiedni wyróżnik grupy, a następnie wyróżnik podgrupy, jeśli grupa dzieli się na podgrupy. Normy zaklasyfikowane w ten sposób mogą być włączone do więcej niż jednej grupy lub podgrupy. Niemniej jednak, zaleca się unikać przypisania jednemu dokumentowi więcej niż czterech wyróżników (tzw. numerów ICS).

17

Jaki jest status Norm Branżowych BN?

1. Normy Branżowe(BN) są jednym z rodzajów technicznych dokumentów normatywnych, które były tworzone przez jednostki niepodległe Polskiemu Komitetowi Normalizacyjnemu tj. przez przedsiębiorców, koła naukowe, ministerstwa itp. Były to normy stosowane w przedsiębiorstwach danej branży. Zgodnie z art. 28 Ustawy z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji (tekst jednolity Dz. U. z 2015 r., poz. 1483) z dniem wejścia ustawy w życie PKN zaprzestał prowadzenia zbioru norm branżowych. Istniejące zbiory: Branżowych Norm (BN) i Wojskowych Branżowych Norm (WBN) - PKN przekazał do Archiwum Akt Nowych.

2. Każdy obywatel oraz jednostki organizacyjne, zgodnie z art. 16 a ust. 1 Ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (t. j. Dz. U. z 2018 r., poz.  217 z późn. zm.), ma prawo wglądu do materiałów archiwalnych, które są udostępniane bezpłatnie dla potrzeb nauki, kultury, techniki i gospodarki.

3. Normy Branżowe, które zostały wydane do dnia wejścia w życie ustawy o normalizacji są dostępne w Archiwum Akt Nowych i mogą być stosowane na zasadzie dobrowolności. Należy jednak wziąć pod uwagę fakt, iż mogą one zawierać nieaktualne dane techniczne. Bezpieczniejsze jest stosowanie Polskiej Normy, która zawiera aktualne dane techniczne.

18

Czy kupienie PN to jedyny sposób, aby się z nią zapoznać?

Nie.

Z treścią norm można zapoznać się bezpłatnie w stacjonarnych czytelniach PKN w Warszawie, Katowicach, Łodzi.

19

Czy można kupić Polskie Normy za pośrednictwem Internetu?

Tak.

Zakup PN jest możliwy poprzez sklep internetowy.

21

Gdzie dostępne są erraty, poprawki i zmiany do Polskich Norm?

Erraty, poprawki i zmiany do Polskich Norm, tak jak normy PN, tworzą zbiór i są dostępne wszędzie tam, gdzie znajduje się zbiór PN, czyli w stacjonarnych czytelniach PKN w Warszawie, Katowicach, Łodzi. Zmiany można zakupić przez sklep internetowy, pośrednio przez portal Wiedza lub w punktach dystrybucji PKN. Poprawki i erraty można pobrać bezpłatnie ze sklepu internetowego. W przypadku usług dostępowych wszelkie zmiany, poprawki i erraty dodają się automatycznie do wykupionych zbiorów norm.

Czytaj więcej

22

Co to jest oznakowanie CE?

23

Czy można zaprenumerować Polskie Normy?

Tak, prenumeratę PN na dany rok według aktualnej edycji Międzynarodowej Klasyfikacji Norm (ICS), prowadzi Wydział Sprzedaży PKN. Oferta obejmuje prenumeratę Polskich Norm oraz zmian do Polskich Norm i Polskich dokumentów normalizacyjnych - PKN (publikowanych jako odrębne dokumenty) wydrukowanych w danym roku.

24

Czy można kopiować Polskie Normy i Polskie Dokumenty Normalizacyjne?

Zgodnie z art. 5 ust. 5 i art. 6 ustawy z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji (tekst jednolity Dz. U. z 2015 r., poz. 1483), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2003 r., Polskie Normy i Polskie Dokumenty Normalizacyjne korzystają z ochrony jak utwory literackie, a autorskie prawa majątkowe do nich przysługują krajowej jednostce normalizacyjnej, którą jest Polski Komitet Normalizacyjny.

Zabronione jest wykonywanie kopii Polskich Norm i Polskich Dokumentów Normalizacyjnych.

Reprodukcja Polskich Norm może odbywać się jedynie za oficjalną zgodą PKN i tylko w odniesieniu do konkretnych fragmentów Polskich Norm (tabele, rysunki itp.), które nie mogą przekraczać 30% objętości normy. Szczegółowe zasady udzielania zgody na reprodukcję Polskich Norm opisane są w Regulaminie udzielania zezwoleń na korzystanie z praw autorskich i praw zależnych do Polskich Norm i innych dokumentów normalizacyjnych. Prowadzenie spraw związanych z wydawaniem zezwoleń na reprodukcję PN i publikacji normalizacyjnych krajowych, międzynarodowych, europejskich i zagranicznych należy do zadań Wydziału Relacji Zewnętrznych.

Wszelkich informacji związanych z prawami autorskimi do Polskich Norm wynikającymi z ustawy o normalizacji oraz ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych udziela Zespół Prawny PKN, e-mail zprsekr@pkn.pl.

25

Jak sprawdzić, czy istnieje określona norma na dany temat i ile ona kosztuje?

W przypadku gdy nie jest znany numer Polskiej Normy można skorzystać z wyszukiwarki sklepowej lub z wyszukiwarki zamieszczonej w portalu Wiedza wpisując w wybrane pole znane informacje dotyczące normy.

26

Czy stosowanie norm jest obowiązkowe?

Nie. Od 1 stycznia 2003 r. nowa Ustawa o normalizacji zniosła obligatoryjność norm i stosowanie Polskich Norm zgodnie z art. 5 ust. 3 ustawy jest już całkowicie dobrowolne.

Dowiedz się więcej

27

Czy wszystkie Polskie Normy są dostępne w języku polskim?

Nie. Ustawa o normalizacji dopuszcza publikowanie Polskich Norm w języku oryginału. Takie normy mają w wyszukiwarce oznaczenie wersja angielska, wersja niemiecka, wersja francuska co wskazuje, że norma nie jest przetłumaczona na język polski. Aby złożyć zamówienie należy wybrać jedną z dostępnych wersji językowych: angielską, niemiecką lub francuską.

28

Czy można kupić treść Polskiej Normy w formie elektronicznej?

Tak.

Wszystkie Polskie Normy (oprócz norm specjalnych mających oryginalne załączniki) są dostępne w formie elektronicznej - w formacie PDF (plik do pobrania, plik do wysłania e-mailem).

Posiadamy także w sprzedaży inne wydawnictwa i produkty normalizacyjne w formie elektronicznej.

29

W jaki sposób można zapoznać się z projektami Polskich Norm?

Projekty PN są dostępne do bezpłatnego wglądu w czytelniach Polskiego Komitetu Normalizacyjnego (Warszawa, Łódź, Katowice). Można je również zakupić w punktach dystrybucji PKN.

Wykaz projektów do ankiety wraz z możliwością zgłaszania uwag znajduje się na stronie Ankieta powszechna projektów Polskich Norm.

31

Co to jest usługa E-DOSTĘP do Polskich Norm?

Usługa e-dostęp polega na umieszczeniu na serwerze PKN zakupionego przez klienta zbioru norm.

Korzyści z takiego rozwiązania to stała aktualizacja zbioru oraz dostęp do treści norm on-line z dowolnego komputera użytkownika.

Więcej informacji

32

Na czym polega usługa Normy on-line?

Usługa  Normy on-line polega na odpłatnym dostępie (poprzez przeglądarkę internetową) do Polskich Norm podzielonych tematycznie według dziedzin ICS.

Więcej informacji

33

Czy Polskie Normy są informacją publiczną?

Nie. Zgodnie z art. 5 ust. 7 Ustawy o normalizacji Polskie Normy nie stanowią informacji publicznej i nie podlegają udostępnieniu w trybie Ustawy z dnia 6 września 2001 roku o dostępie do informacji publicznej ( t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 902).

Dowiedz się więcej

34

Czy stosowanie Polskiej Normy powołanej w rozporządzeniu właściwego Ministra jest obowiązkowe?

Nie. Zgodnie z art. 5 ust. 3 Ustawy o normalizacji z dnia 12 września 2002 r. stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne.

Dowiedz się więcej

35

Czy do umieszczenia oznakowania CE na wyrobie konieczny jest certyfikat PN?

Nie jest konieczny. Certyfikat PN jest dobrowolnym certyfikatem potwierdzającym spełnienie wymagań określonej normy. Wyroby podlegające oznakowaniu CE muszą spełniać wymagania zasadnicze określone w dyrektywach tzw. Nowego podejścia. Najprostszym sposobem wykazania spełnienia wymagań zasadniczych jest spełnienie wymagań norm zharmonizowanych do właściwych dyrektyw. W zależności od modułu oceny zgodności określonego w dyrektywie ma miejsce ocena zgodności bez udziału jednostki notyfikowanej dla właściwej dyrektywy lub z jej udziałem – wówczas konieczne jest uzyskanie tzw. certyfikatu /świadectwa zgodności z wymaganiami zasadniczymi dyrektywy, wydawanego przez jednostkę notyfikowaną w wyniku pozytywnej oceny.

Certyfikat PN natomiast będzie zawsze potwierdzał dodatkową wartość wyrobu określoną poprzez dobrowolne spełnienie wszystkich wymagań stosownej normy - wartość sprawdzoną w procesie certyfikacji przeprowadzonym przez PKN lub upoważnioną przez niego jednostkę certyfikującą wyroby.

Wykaz jednostek notyfikowanych do poszczególnych dyrektyw

36

Co oznacza, a czego nie oznacza deklaracja /certyfikat spełnienia wymagań normy PN-EN ISO 9001:2009 przez organizację?

Oznacza, że organizacja wdrożyła system zarządzenia jakością i jest zdolna do ciągłego dostarczania wyrobu spełniającego wymagania klienta i wymagania mających zastosowanie przepisów prawnych i innych.

Nie oznacza, że produkowany wyrób/świadczona usługa spełnia wymagania normy PN-EN ISO 9001:2015-10, ponieważ nie jest to norma wyrobu.

Nie oznacza także, że wyroby /usługi organizacji są w 100% zgodne, lecz wdrożone procedury systemu zarządzania zapewniają nadzór nad ich zgodnością.

37

Co to jest świadectwo stosowania SZBI wydawane przez PKN?

Jest to dokument potwierdzający wdrożenie i skuteczne funkcjonowanie systemu zarządzania bezpieczeństwem informacji w organizacji współpracującej z PKN w ramach zawartej umowy o współpracy. Potwierdza spełnienie wymagań normy PN-ISO/IEC 27001:2014-12 przez organizację.

38

Czym różni się ocena zgodności z wymaganiami zasadniczymi od certyfikacji?

Ocena zgodności z wymaganiami zasadniczymi jest działaniem obowiązkowym nakazanym przez przepis prawa. Przepis ten jednoznacznie określa sposób jej przeprowadzenia i potwierdzenia. Ocenę tą może prowadzić, w zależności od przepisów prawa, producent samodzielnie albo z dobrowolnym lub obowiązkowym udziałem strony trzeciej (jednostki notyfikowanej).

Certyfikacja jest zawsze oceną zgodności przedmiotu certyfikacji z dokumentem odniesienia prowadzonym przez niezależną stronę trzecią. Certyfikacja może być obowiązkowa - nakazana prawem – lub dobrowolna – z wyboru producenta.

Ocena zgodności zawsze kończy się wydaniem deklaracji zgodności z wymaganiami zasadniczymi. Certyfikacja kończy się wydaniem certyfikatu. Certyfikat nie jest deklaracją zgodności może jednak stanowić podstawę wystawienia przez producenta takiej deklaracji. W tym przypadku należy powołać się na certyfikat w treści deklaracji zgodności.

39

Czym jest akredytacja i jakich podmiotów dotyczy?

Akredytacja jest potwierdzeniem kompetencji podmiotu (jednostki certyfikującej wyroby, usługi, osoby, systemy), laboratorium (badawczego, wzorcującego, etc.), jednostki inspekcyjnej, do działań w określonym zakresie. Zakres akredytacji jest załącznikiem do certyfikatu akredytacji i precyzuje obszar potwierdzonych kompetencji.

W Polsce jedynym organem akredytacyjnym jest Polskie Centrum Akredytacji.  

Akredytacja w UE jest „transgraniczna”, co oznacza, że jednostka akredytowana do certyfikacji np. systemów zarządzania na zgodność z normą PN-EN ISO 9001 przez PCA, może na postawie tej akredytacji działać w każdym państwie członkowskim UE.

Akredytacja w obszarze certyfikacji dobrowolnej nie jest obowiązkowa. Wyjątkiem jest ubieganie się o notyfikację, gdzie akredytacja jest wymagana. W interesie klienta leży jednak korzystanie z usług podmiotów akredytowanych z uwagi na potwierdzenie ich kompetencji oraz nadzór nad ich działaniem sprawowany przez PCA lub inny krajowy organ akredytujący.

40

Co to jest jednostka notyfikowana i laboratorium notyfikowane?

Jednostka notyfikowana jest to jednostka oceniająca zgodność, zgłoszona do Komisji Europejskiej i umieszczona w wykazie jednostek notyfikowanych do konkretnych dyrektyw. Jednostka taka ma nadany niepowtarzalny numer identyfikacyjny. Jednostka notyfikowana jest uprawniona do prowadzenia oceny zgodności i wydawania certyfikatów (świadectw) zgodności typu. Producent, którego wyrób musi być poddany ocenie zgodności z udziałem strony trzeciej, musi skorzystać z usług wybranej przez siebie jednostki notyfikowanej.

Laboratorium notyfikowane jest jednostką upoważnioną, w trybie opisanym powyżej, do prowadzenia badań wyrobu na zgodność z odpowiednimi normami zharmonizowanymi. Laboratorium może wystawić producentowi raport z badań wyrobu, który nie jest ani „zamiennikiem”, ani nie zastępuje certyfikatu (świadectwa) zgodności typu.

41

Jak sprawdzić poprawność deklaracji zgodności z wymaganiami zasadniczymi?

Deklarację zgodności z wymaganiami zasadniczymi wystawia zawsze producent wyrobu lub jego upoważniony przedstawiciel o ile siedziba producenta znajduje się poza obszarem UE. Jej zawartość jest określona w odpowiedniej dyrektywie. Zapisy te zostały przeniesione do prawa polskiego w postaci zapisów w aktach prawnych wdrażających dyrektywy. Można je znaleźć na stronie PKN.

Pierwsza weryfikacja deklaracji zgodności powinna obejmować sprawdzenie, czy wszystkie zapisy określone w przepisie prawnym znalazły się w sprawdzanym dokumencie. W przypadku wątpliwości należy zwrócić się o pomoc do organu nadzoru rynku (np. UOKiK). UWAGA: Zgodnie z Art. 7 Ustawy o normalizacji z dnia 12 września 2002 r. producent może, w trybie dobrowolnym i na własną odpowiedzialność, wystawić deklarację zgodności z Polską Normą. Deklaracja ta w żaden sposób nie stanowi „zamiennika” i nie jest równoważna z deklaracją zgodności z wymaganiami zasadniczymi.

42

Co to są dyrektywy?

Dyrektywy to regulacje prawne UE obowiązkowe do wdrożenia przez wszystkich członków UE, przyjęte przez Parlament Europejski i Radę na wniosek Komisji Europejskiej w celu stworzenia jednolitego systemu przepisów pozwalających na zlikwidowanie barier technicznych oraz na swobodny obrót towarów na terenie UE.

Uchwałą Rady z dnia 7 maja 1985 r. w sprawie nowego podejścia do harmonizacji technicznej i normalizacji (85/C/136/01) zmieniono zasady likwidacji barier technicznych. Zostało wprowadzone nowe podejście do dyrektyw. Zgodnie z tą uchwałą harmonizacja prawa została ograniczona do wymagań zasadniczych w zakresie bezpieczeństwa produktów dla ludzi i środowiska. Wyrób, który ma być wprowadzony do obrotu lub oddany do użytku na rynek wspólnotowy, musi spełnić powyższe warunki. Dyrektywy nowego podejścia koncentrują się na podstawowych cechach wyrobów i dotyczą całych kategorii produktów oraz typów ryzyka.

Główne założenia nowego podejścia opierają się na czterech zasadach:

  • Harmonizacja prawa jest ograniczona do zasadniczych wymagań, które muszą spełniać  produkty wprowadzone do obrotu lub oddane do użytku w dowolnym kraju UE. Według Uchwały Rady, dyrektywy ograniczają się do podstawowych cech wyrobów i całych kategorii produktów oraz typów ryzyka.
  • Specyfikacje techniczne produktów spełniających zasadnicze wymagania przedstawione w dyrektywach/rozporządzeniach lub innych aktach prawnych są określone w powołanych przez te akty normach zharmonizowanych.
  • Wyroby wytworzone zgodnie z normami zharmonizowanymi korzystają z domniemania zgodności z wymaganiami zasadniczymi odpowiedniego prawodawstwa.
  • Stosowanie norm zharmonizowanych pozostaje dobrowolne, a producenci mogą wybrać każde techniczne rozwiązanie zapewniające zgodność z zasadniczymi wymaganiami.

Wszystkie dyrektywy nowego podejścia posiadają podobną strukturę:

  • Określają, jakie wyroby lub jakie zagrożenia są nimi objęte oraz zawierają dla nich zasadnicze wymagania, które są zawarte w załącznikach do dyrektyw. Obejmują konieczne warunki do osiągnięcia celu dyrektywy.
  • Opisują sposób oceny zgodności i wymagania dla jednostek notyfikowanych biorących udział w ocenie zgodności wyrobów, objętych daną dyrektywą.
  • Określają niektóre elementy związane z kontrolą wyrobów.

W Polsce najważniejszymi aktami prawnymi, które transponują dyrektywy nowego podejścia do prawa krajowego, są: ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 1344), ustawa z dnia 13 kwietnia 2016 r. o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku (Dz.U. z 2022 r. poz. 5) oraz ustawa z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 222).

Ustawa o ocenie zgodności określa fundamenty systemu, zawiera definicje stosowane przez dyrektywy nowego podejścia oraz ustala domniemanie prawne, realizujące zasadę wzajemnego uznania oraz zagadnienia dotyczące norm zharmonizowanych. Regulacje dotyczące zasadniczych wymagań z poszczególnych dyrektyw i oceny zgodności są zawarte w rozporządzeniach oraz w przepisach innych ustaw, m.in. w ustawie o wyrobach budowlanych, o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego, o transporcie kolejowym.
Przepisów ustawy o ocenie zgodności nie stosuje się do wyrobów medycznych, a także do artykułów rolno-spożywczych i środków żywienia zwierząt.

43

Co to jest Obwieszczenie Prezesa PKN?

Obwieszczenie to ogłoszenie Prezesa PKN wykazów Polskich Norm zharmonizowanych w Monitorze Polskim publikowane dwa razy w roku, według stanu na dzień 30 czerwca i 31 grudnia, będących transpozycją Norm Europejskich zharmonizowanych na mocy dyrektyw nowego podejścia, których numery i tytuły oraz odniesienia do norm Komisja Europejska opublikowała w Dzienniku Urzędowym UE. Obwieszczenie zawiera:

  • numery dyrektyw wraz z odniesieniami do polskich środków transpozycji, tj. krajowych aktów wykonawczych – ustaw i rozporządzeń,
  • załączniki do dyrektyw stanowiących wykazy PN-EN zharmonizowanych.

Podstawa prawna do publikowania obwieszczeń Prezesa PKN została zawarta w art. 13 ust. 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 1344), art. 10 ust. 3 ustawy z dnia 13 kwietnia 2016 r. o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku (Dz.U. z 2022 r. poz. 5)   a także w art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 222).

W obwieszczeniach Prezesa PKN nie ogłasza się norm zharmonizowanych na mocy rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady. Uzasadnieniem jest:

  • podstawa prawna do ogłoszenia obwieszczenia oraz
  • charakter prawny rozporządzeń unijnych, gdyż zgodnie z art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, tzw. „Traktatu Lizbońskiego” rozporządzenie ma zastosowanie ogólne, jest w całości wiążące i stosuje się je bezpośrednio we wszystkich państwach członkowskich od dnia wejścia w życie. Musi być w pełni przestrzegane przez podmioty, do których ma zastosowanie (osoby prywatne, państwa członkowskie, instytucje Unii). Akty te nie wymagają transpozycji do prawa krajowego.